Wednesday 10 December 2008

The Universal Declaration of Human Rights in Lengadocian Occitan from Limousin, France (translated by Joan Cristòu Dourdet):

DECLARACION UNIVERSALA DAUS DRECHS DE l’OME

Preambule

Considerant que de reconéisser la dignitat inerenta a tots los membres de la familha umana e lors drechs egaus e inalienables constituís lo fondament de la libertat, de la justícia e de la patz dins lo monde,

Considerant que de desconéisser e mespresar los drechs de l'òme a menat a de las barbaritats otrajantas per la consciéncia de l'umanitat e que l'aveniment d'un monde onte los èssers umans seràn liures de parlar e de creire, desliurats de la terror e de la misèria, es estat proclamat coma l'aspiracion mai nauta de l'òme,

Considerant qu'es essenciau que los drechs de l'òme siàn aparats per un regime de drech per tau que l'òme siá pas oblijat au suprème recors de se revoutar contra la tirania e l'opression,

Considerant qu'es essenciau d'encoratjar lo desvelopament de las relacions amicalas entre las nacions,

Considerant que, dins la Charta, los pòples de las Nacions Unidas an tornat proclamar lor fe dins los drechs fondamentaus de l'òme, dins la dignitat e la valor de la persona umana, dins l'egalitat daus drechs daus òmes e de las femnas, e que se son declarats resouguts a favorar lo progrès sociau e a instaurar de las melhoras condicions de vita dins una libertat mai bèla,

Considerant que los Estats Membres se son engatjats a assegurar, en cooperacion emb l'Organisacion de las Nacions Unidas, lo respiech universau e efectiu daus drechs de l'òme e de las libertats fondamentalas,

Considerant qu'una concepcion comuna d'aquilhs drechs e libertats es de la màger importància per que se realise plenament aquel engatjament,

l'Assemblada Generala proclama

la presenta Declaracion Universala daus Drechs de l'òme

coma l'ideau comun que tots los pòples e las Nacions deven cerchar a aténher, per fin que tots los individús e totas las institucions, en gardant de contunh aquesta Declaracion presenta a l'esperit s'esfòrcen, per l'ensenhament e l'educacion, de desvelopar lo respiech d’aquilhs drechs e libertats e d'assegurar, per de las mesuras progressivas d'òrdre nacionau e internacionau, la reconeissença e l'aplicacion universalas e efectivas, tant demieg los pòples daus Estats Membres coma demieg los daus territòris plaçats jos lor jurisdiccion.



Article 1

Tots los èssers umans naissen liures e egaus en dignitat e en drechs. Son dotats de rason e de consciéncia e se deven comportar los uns coma los autres dins un esperit de fraternitat.

Article 2

Tota persona se pòt prevaler de tots los drechs e de totas las libertats proclamadas dins la presenta Declaracion, sens p’una distincion de raça, de color, de sèxe, de lenga, de religion, d'opinion politica o d'autra mena, d'origina nacionala o sociala, de fortuna, de naissença o de quala autra situacion que siá.

Se farà pas tanpauc p’una distincion fondada sus l'estatut politic, administratiu e internacionau de país o territòri que la persona ne depend juridicament, qu'aqueu país o territòri siá independent, jos tutèla, non-autonòme o somés a quala limitacion de sobeiranetat que siá.

Article 3

Tot individú a drech a la vita, a la libertat e a la seguretat de sa persona.

Article 4

Degun serà pas tengut en esclavatge ni en servituda; l'esclavatge e lo trafic d'esclaus son defenduts dins totas lors formas.

Article 5

Degun serà pas somés a la tortura, ni a de las penas o tractaments crudeus, inumans o degradants.

Article 6

Tota persona, a qual endrech que siá, a drech a la reconeissença de sa personnalitat juridica.

Article 7

Tots son egaus davant la lei e an lo drech de ne’n obténer la mesma proteccion, sens distincions. Tots an lo drech a una mesma proteccion contra quala discriminacion que siá que viòle la presenta Declaracion e contra tota provocacion a una tala discriminacion.

Article 8

Tota persona a drech a un recors efectiu au près de las jurisdiccions nacionalas competentas contra los actes que viòlen los drechs fondamentaus que li son reconeguts per la constitucion o la lei.

Article 9

Degun pòt pas èsser arrestat, embarrat o exiliat arbitràriament.

Article 10

Tota persona a lo drech, en plena egalitat, que sa causa siá recauguda emb equitat e publicament per un tribunau independent e imparciau, que decidirà, siá de sos drechs e obligacions, siá de la legitimat de tota acusacion portada contra ela en matèria penala.

Article 11

1. Se presumís qu'es innocenta tota persona acusada d'un acte delictuós, tant que sa culpablitat es pas estada establida legalament au cors d'un procès public onte totas las garantidas necessàrias per la siá defensa li seràn estadas asseguradas.
2. Degun serà pas condemnat per de las accions o de mas omissions que, quand fuguèren comesas, constituïssián pas un acte delictuós segon lo drech nacionau o internacionau. S'impausarà pas tanpauc deguna pena mai fòrta que la qu'èra aplicabla au moment que se cometèt l'acte delictuós.

Article 12

Degun serà pas l’objèct d'intrusions arbitràrias dins sa vita privada, sa familha, son domicili o sa correspondéncia, ni d'atacas contra son onor e sa reputacion. Tota persona a drech a la proteccion de la lei contra de las intrusions e de las atacas d'aquela mena.

Article 13


1. Tota persona a lo drech de circular liurament e de chausir sa residéncia a l'interior d'un Estat.
2. Tota persona a lo drech d'abandonar tot país, quitament lo seu, e de tornar dins son país.

Article 14

1. En cas de persecucion, tota persona a lo drech de chercar asili e de beneficiar de l'asili dins d'autres país.
2. Aqueu drech se podrà pas invocar contra una accion judiciària que s'aprendrà vertadièrament a daus crimis de drech comun o a daus actes opausats a las finalitats e aus principis de las Nacions Unidas.

Article 15

1. Tot individú a drech a una nacionalitat
2. Degun pòt pas èsser privat arbitràriament de sa nacionalitat ni dau drech de chamnhar de nacionalitat.

Article 16

1. Tanleu que son maridadors, l'òme e la femna sense cap de restriccion per rason de raça, nacionalitat o religion, an lo drech de se maridar e de fondar una familha. An daus drechs egaus en çò que pertòca au maridatge, pendent lo maridatge e au moment de sa dissolucion.
2. Lo maridatge se podrà contractar ren mas emb lo consentament liure e plen daus futurs espós.
3. La familha es l'element naturau e fondamentau de la societat e a drech a la proteccion de la societat e de l'Estat.

Article 17

1. Tota persona, individualament e collectivament, a drech a la proprietat.
2. Degun pòt pas èsser privat arbitràriament de sa proprietat.


Article 18

Tota persona a drech a la libertat de pensada, de consciéncia e de religion; aqueu drech implica la libertat de chamnhar de religion o de cresença, emai la libertat de manifestar sa religion o sa cresença individualament o en comun, tant en public coma en privat, per l'ensenhament, la practica, lo culte e l'acompliment daus rites.

Article 19

Tot individú a drech a la libertat d'opinion e d'expression, çò qu'implica lo drech d'èsser pas carcanhat per sas opinions e lo de cerchar, de recebre e d'espandre, sens consideracion de frontieras, las informacions e las idèas per quau mejan d'expression que siá.

Article 20

1. Tota persona a drech a la libertat de reünion e d'associacion pacificas.
2. Degun pòt pas èsser oblijat de far partida d'una associacion.

Article 21

1. Tota persona a lo drech de participar a la direccion daus afars publics de son país, siá dirèctament, siá per l'intermediari de representants chausits liurament.
2. Tota persona a drech a consentir, dins de las condicions d'egalitat, a las foncions publicas dau seu país.
3. La volontat dau pòple es lo fondament de l'autoritat daus poders publics; aquela volontat se deu exprimar gràcias a de las eleccions vertadièras que se tendràn periodicament, au sufragi universau egau emb lo vòte secret o una autra procedura equivalenta que garentisse la libertat de vòte.

Article 22

Tota persona, coma membre de la societat, a drech a la seguretat sociala e a la satisfaccion daus drechs economics, sociaus e culturaus indispensables a sa dignitat e au liure desvelopament de sa personalitat, gràcias a l'esfòrç nacionau e a la cooperacion internacionala, segon l'organisacion e los mejans de chada país.

Article 23

1. Tota persona a drech au trabalh, a la chausida liura de son emplec, dins de las condicions equitablas e satisfasentas de trabalh e a la proteccion contra lo chaumatge.
2. Tota persona a drech, sens p’una discriminacion, a un salari egau per un trabalh egau.
3. Tota persona que trabalha a drech a una paia equitabla e satisfasenta que li assegure, a ela emai a la familha una existéncia confòrma a la dignitat umana e que serà completada, se per cas quò es necessari, per tots los autres mejans de proteccion sociala.
4. Tota persona a lo drech de fondar, coma d'autres, daus sindicats e de se sindicar per defendre sos interès.

Article 24

Tota persona a drech au repaus e aus lesers e, particularament, a una limitacion rasonabla de la durada dau trabalh e a de las vacanças periodicas paiadas.

Article 25

1. Tota persona a drech a un niveu de vita que li assegure la santat e lo ben-èsser a ela e a la soá familha, mai que mai per lo minjar, lo vestit, lo lutjament, los suènhs de santat e los servicis sociaus necessaris; a drech tanben a la seguretat per cas de chaumatge, malàudia, invaliditat, vevatge, vielhessa, e dins los autre cas que pèrd los mejans de se ganhar la vita sens zo aver vougut.
2. Las mairs e los pichons an drech a una ajuda e a una assisténcia especialas. Tots los mainatges, nascuts dins lo maridatge o fòra maridatge, benefícian de la mesma proteccion sociala.

Article 26

1. Tota persona a drech a l'educacion. L'educacion deu èsser a gratis, au mens en çò que pertòca a l'ensenhament elementari e fondamentau. L'ensenhament elementari serà obligatòri. L'ensenhament tecnic e professionau serà generalizat; l'ensenhament superior serà dubèrt a tots d'un biais parièr, en foncion daus meritis de chadun.
2. L'educacion aurà coma finalitat lo plen desvelopament de la personalitat umana e l'afortiment del respiech qu'es degut aus drechs de l'òme e a las libertats fondamentalas. Deu favorisar la compreneson, la tolerància e l'amistat entre totas las nacions e tots los gropes etnics o religiós, emai lo desvelopament de las activitats de las Nacions Unidas per manténer la patz.
3. Quò es los parents qu'an, en prumièr, lo drech de chausir la mena d'educacion que se balharà aus mainatges.

Article 27

1. Tota persona a lo drech de prene part liurament a la vita culturala de la comunautat, de jauvir de las arts e de participar au progrès scientific e aus beneficis que ne’n son la consequéncia.
2. L'autor de tota òbra scientifica, literària o artistica a drech a l'aparament daus interès moraus e materiaus que ne’n resultan.

Article 28

Tota persona a lo drech que s'establisse un òrdre sociau e onte los drechs e las libertats enonciats dins aquesta Declaracion se pueschan aplicar plenament.

Article 29

1. Tota persona a daus devers au respiech de la comunautat, qu'es lo sol endrech onte lo desvelopament liure e complèt de sa personalitat es possible.
2. Per profiechar de sos drechs e de sas libertats, tota persona serà mas somesa a las limitacions establidas per la lei nonmas per assegurar la reconeissença e lo respiech daus drechs e de las libertats daus autres e per fin de respiechar las justas exigéncias de la morala, de l'òrdre public e dau ben-èsser generau dins una societat democratica.
3. Aquilhs drechs e libertats se podràn pas jamai aplicar contràriament a las finalitats e aus principis de las Nacions Unidas.

Article 30

Res dins aquesta Declaracion se pòt pas interpretar coma que un Estat, un gropament o un individú auriá quau drech que siá d'entreprene una activitat o de realizar una accion emb la tòca d'abasir los drechs e las libertats que l’i s’enóncian.

Friday 31 October 2008

An Indonesian poem in the old orthography:

Djoeskoe
dari Wara Wedhyaningsih

Namakoe adalach Nanoe binti Djoes
Inspirasi dari mĕngkoedoe djoes
Akoe soeka minoem mĕngkoedoe djoes
Karna tidak ada jang sĕênak ini djoes

Kĕtika akoe pĕrgi bĕli apĕl
Koetjari djoega mengkoedoe djoes
Hingga kakikoe pĕgal-pĕgal
Apa itoe 'mĕngkoedoe djoes'?

Apa ini ĕnak oentoek diminoem
Ataoe oentoek diboeang kĕ sêng
Moengkin bisa mĕmoetêhkan badjoekoe
Dan mĕngĕtjat roemahkoe jang banjak
Ataoe moengkin bisa mĕngadjarinkoe bahasa Inggris
Oentoek mĕnghindari igaoeankoe

Nanoe djoes, mĕngkoedoe djoes
Kĕsoekaankoe nanoe djoes
Siapa tahoe tĕntang nanoe djoes karêna tidak ada lagi jang bisa akoe pilêch

Akoe adalach Nanoe binti Djoes Si Roesa
Dan akoe sĕdang bĕrajoen di djĕratan

Kĕgĕmarankoe jang lain adalach wajang koelêt
Akoe tidak bisa mĕnolaknja
Akoe mĕnonton wajang koelit sampai laroet malam
Dan soeami akoe sĕlaloe tĕrpĕrandjat
Apa jang akoe bawa poelang
Adalach boeach koedoe

"Kĕloear!" dija bilang
Sĕtiap kali
Ija rata di tanach
Tĕtapi itoe
Karêna akoe mĕrasa sakêt
Dan kĕmoedian hoedjan moelai toeroen

Kĕmoedian akoe pĕrgi kĕ roemach sakêt
Sĕnang karêna kĕadaannja bĕgitoe
Kĕmoedian sĕsoeatoe mĕrangkak dari akoe
Itoe adalach Djoes binti Nanoe

-1915-

Thursday 16 October 2008

Pucung (Babad Jaka Tingkir)

Lah ta biyung, kula pan dédé lelembut
Dédé perayangan
Lan dédé dhanyang dhadhemit
Lawan dédé hong tepèkong, dédé déwa

Yektosipun, kula puniki ta biyung
Pan inggih manungsa
Wong Jawa kamulan mami
Dasihipun Sri Naréndra Majalengka

Kula biyung, nemut gatel ing Sang Prabu
Nanging sanget nistha
Prabangkara aran mami
Hina budi wijiling wong sudra papa

Tur balilu, tanpa kabudayan tèngsun
Bodho tanpa guna
Ugungan sangkaning alit
Pan kapatuh, katungkul umbar-umbaran

Kula biyung, tan montra-montra ing semu
Angawulèng nata
Duk tinuduh ing nerpatiSisinaon ing tulis pan dèrèng bisa
Gambuh (Babad Jaka Tingkir)

Kamguh ing driya wimbuh
Kambah barubah kabubuh-bubuh
Lir bebah ing wardaya rujit
Kajujut-jujut kabanjut
Binanjet pating karejot

Kumejot ing jejantung
Mèh kajunjung jijangé kang ujung
Lir pinejang kapejeng rèh gonjang-ganjing
Kapanjang-panjang manaput
Sumaput-saput tyas képon

Képyan upaya mèpu
Mopek kapetek putek margiyuh
Yayah payah angayuh woding wiyadi
Mawerdi werdaya nanduk
Pinanduk ing rèh wirangrong

Mangarang rangu-rangu
Kapirangu ngungun pungun-pungun
Amangun-kung tan kawengkang tèkang kingkin
Kakenan punang unang kung
Mangkana sampun sinapon

Pinapas ing pamupus
Mupusing tyas kèntas wus kapusus
Mari monang samoneng munadikani
Kinikis èngeting kalbu
Ilang inkang walang-atos
Dhangdhanggula (Babad Jaka Tingkir)

Nan déning ngulun manulad sri
Ring sarkara mamrih mamardawa
Tyas wigena panjutané
Juwet silarjèng tuwuh
Wahananing kahanan jati
Sujana paramarta
Witaning tumuwuh
Winangun ingkang sasmita
Ginupta kang srat Babat Jaka Tingir
Malar dadya pusaka

Ing ri Akhad duk wiwit mèngeti
Kaping kalih-likur sasi Safar
Wanci pukul sawalasé
Lintang ingkang lumaku
Nuju sangat lintang Mustari
Pareng warsa Jimawal
Sancayaning windu
Lèk Jawi Mongsa Katiga
Ping nembelas sengkala san mahamuni
Anata goraning rat

Héjrah Nabi tarèhnya marengi
Sinengkalan pandhita aguna
Sinembah ing jagad kabèh
Lèk Walandi Agustus
Kaping tigalikur winarni
Sengkala trus sinembah
Sariraning ratu
Kan mongka pandoning pudya
Tarlèn namung Risang Ngamurwèng Dumadi
Widining sabuwana

Kang murah ing dunya sih ing akhir
Sang Ngakerti ring sapta pratala
Léntang kasapta kasané
Sésining rat sawegung
Panggelar ning wiyat pratiwi
Tiningkah tata krama
M(r)amrih tartibipun
Urut-urut ing paningtah
Sampurnané dadining sakalir-kalir
Pan ing dalem nem dina

Nulya andadèken ngaras kursi
Karsaning Suksma Jalla wa Ngazza
Mumuruk ing kawulané
Barang pakartènipun
Ing manungsa dèn-ènget ing wit
Ajana budi ganas
Ing tingkah kasusu
Sami nganggéya ukara
Ing tartibé dèn-pareng anuju kapti
Wahyaning mongsa kala
Kitab Sastra Gendhing

Lumeraping puspa warsa
Sumunar amarataani
Kababar arum kang ganda
Kabengkas ing warsa sari
Sakehing srana kengis
Kek sinawung sarkara yu
Yeku ta sanepannya
Wimbani sasmita murti
Kang rineggeng kita amamat driya

Lir mangimurma nungkara
Memasuh malaning budi
Kang mupakat sinaksenan
Dening para sarjana di
Kang tuhu anetepi
Ing reh pralambanging ngayun
Yeku wiyaratira
Jeng Sultan Agung Matawis
Kang minangka pangeraning mukpakat

Myang panolah karwitan
Mangasah mingising buda
Pamardi yuning ngagesang
Tesing kasidan jati
Kadereng amengeti
Wirayat dalem sang Prabu
Darapun kasawaban
Saliring reh wiyata di
Winarsita baku babaring carita

Saturday 27 September 2008

Inikah rasanya
by Mohammad Hafiz

Kini resah membungkus jiwaku
Terasa ingin ku teteskan gerimis ,
Sendu yang tak bermusim
Terasa kerdil diriku dimalam sepi ini
Rasanya malam yang memanjat hari ,
Terlalu panjang
Sepi juga terasa agung dimalam ini
Tanpa dipinta tetesan jernih luruh berguguran dipipi
Semakin lebat mengalirlah engkau meneteslah engkau
Aku tak kuasa memendam perasaan ini lagi
Inikahrindu , Inikah saying , Inikah cinta
Kenapa wajahmu selalu menerpa diruang mataku
Sunguhkah aku mulai menyangimu dirimu
Terlalu payah kutelan duka ini sendirian
Mungkin benar , Orang yang disapa musim cinta
Bisa menjadi perindu yang agung penenun yang unggul
An Indonesian poem:

Rindu yang tak tertuai
by Lili Haslina

Air mata pun mengalir
Mata berbicara dalam bisu
Rindu pun pecah
Angin kering kembali memintal kasih
Aku tak sendiri disini
Aku tak sepi disini
Agungnya takdirmu Tuhan
Ku ingin berucap ,
Namun kini suaraku tersekat
Ada kasih yang tak terucap
Ada rindu yang tak terungkap

Friday 19 September 2008

The Universal Declaration of Human Rights, alternative Acehnese version

PEU NYATA UMUM HAK-HAK AZASI MANUSIA ban sigom dônja

MUKADDIMAH

Bahwasadjih, pengakuan ateuëh martabat alami manusia dan hak-hak njang sama-rata dan mutlak njang han keumah tapeumeungklèh nibak bandum ummat manusia nakeuh ateuëh dasar keumeurdèhkaan, keu’adélan dan keudamaian dalam dônja.


Bahwasadjih, buët hana padôli dan buët peu-hina keu hak azasi manusia njan ka mengakibat keu buët-buët dhalém dan biadab njang peuteupèh haté ummat manusia; hingga ummat manusia meuhadjat keu saboh dônja njang disinan manusia djeuët geu nikmati keumeurdéhkaan bak geumarit dan bak geumeu-agama dan bibeuëh nibak rasa teumakôt dan rasa kureuëng. Hai njoë ka geupeunjata sibagoë tjita-tjita njang paléng manjang nibak bandum ummat manusia.


Bahwasadjih, hak-hak azasi manusia peureulèë teupeulindông deungon na peratôran Hukôm, supaja manusia hana geupiléh pemberontakan sibagoë djalan keuneuleuëh njang terpaksa untuk geupeuglaih droëgeuh nibak keudhaléman dan penindasan.

Bahwasadjih, nakeuh that peunténg bak teupeumadju hubôngan meusahabat antara Neugara-Neugara.


Bahwasadjih, rakjat nibak Persjarikatan Bangsa-Bangsa(PBB), dalam Piagamgeuh ka sigo treuk geupeudjeulaih kejakinan gobnjan keu dasar-dasar Hak Azasi Manusia; ateuëh martabat dan jum sidroë-droë ureuëng, dan ateuëh hak-hak njang saban nibak ureuëng inong ngon ureuëng agam; dan ka geumeu’iktikeuët untuk peumadju taraf hudép dan kemadjuan sosiai dalam suasana keumeurdèhkaan njang leubèh luwaih.


Bahwasadjih, Nanggroë-nanggroë Angèëta Persjarikatan Bangsa-bangsa (PBB) ka geumeudjandji keudroëgeuh, geukeuridja sama deungon PBB, untuk peumadju rasa hôreumat njang universal keu Hak-Hak azasi manusia dan azasi Keumeurdéhkaan .


Bahwasadjih, kesefahaman dan kesepakatan nibak Hak-Hak dan keumeurdéhkaan-keumeurdèhkaan njan nakeuh that-that peunténg untuk djeuët ta peulaksana ikrar diateuëh njan keubit-keubit maka deungon njoë,


Madjeulih Umum PBB, meupeunjata:

PEUNJATA UMUM HAK-HAK AZASI MANUSIA sibagoë saboh ukôran bersama nibak hasé kesepakatan njang ka geupeugot lé ummat manusia, geutudjukan keu bandum bangsa dan nanggroë, supaja bandum ureuëng dan tiëp badan dalam masjarakat, sabé geu-ingat keu Peunjata njoë; geu-ôseuha untuk geupeureunoë dan geupeu-phôm sikap peu-jum dan hôreumat keu Hak-Hak azasi dan keumeurdéhkaan njoë, seutjara meutingkat-tingkat didalam nanggroë dan internasional mangat djeuët teudjamin pengakuan dan peng-iktirafan njan teupeumadju dan tapeumeusjeuhu.


Peukara 1:

Bandum ureuëng lahé deungon meurdéhka, dan deungon martabat dan hak njang saban. Ngon akai geuseumiké, ngon haté geumeurasa, bandum geutanjoë lagèë sjèëdara. Hak dan keumuliaan.


Peukara 2:


Tiëp ureuëng na hak dan meurdèhka ateuëh bandum hak-hak njang meuseubut didalam Peunjata njoë deungon hana keutjuali biëk djih, agam dan inong, basa, ugama, politék atawa peundapat njang mubida, bangsa atawa asai usui bangsa, hak milék, pat asai lahé atawa status njang laén.

Disampéng nibak njan, ureuëng handjeuët geupeubida ateuëh neuduëk politék, hukôm, atawa neuduëk internasional nibak nanggroë atawa pat asai gobnjan geuteuka; Meunantjit bôh geuteuka nibak nanggroë njang meurdéhka atawa wilajah Wali, atawa wilajah kon peumeurintah keudroë, atawa dimijub bataih keudaulatan gob.


Peukara 3:

Tiëp-tiëp ureuëng na hak geu hudép, na hak keu meurdéhka dan na hak keu keuseulamatan droë.


Peukara 4:

Hana meusidroë ureuëng pih djeuët ta peulamiët atawa tapeudjeuët keu hamba sahaja; Perbudakan dan publoë lamiët geu-peuhareuëm dalam bentuk sibeurangkapeuë.


Peukara 5:

Hana meusidroë ureuëng pih djeuët ta énanja atawa ta séksa deungon dhalém atawa tapeuhina atawa tahukôm deungon hana perikemanusiaan.


Peukara 6:

Tiëp ureuëng, pat mantong gobnjan geuduëk, na hak bri peungakuan dikeuë Hukôm.


Peukara 7:

Bandum ureuëng saban hak dikeuë hukôm, dan saban hak untuk meurumpok perlindôngan hukôm deungon hana keutjuali dan handjeuët na diskriminasi.Bandum saban hak keu perlindôngan njoë ateuëh tiëp-tiëp diskriminasi njang meulawan deungon Peunjata njoë, dan ateuëh bermatjam fitnah njang mendjurus keu diskriminasi.


Peukara 8:

Tiëp-tiëp ureuëng na hak keu peumuléhan njang effektif nibak tribunal-tribunal kebangsaan njang kompeten ateuëh buët-buët njang melawan deungon Hak-hak azasi njang geubri keu gobnjan lé konstitusi atawa hukôm.


Peukara 9:

Hana meusidroë ureuëng pih djeuët dji-drop, djitheun atawa djiboih nanggroë deungon ban njang dji-suka atawa kri-kri njang hawa.


Peukara 10:

Tiëp-tiëp ureuëng na hak peunoh ngon samarata keu peumbitjaraan njang adé dan teuhah nibak saboh tribunal njang bibeuëh dan hana memihak, bak geupeudjalan hak-hak dan keuwadjéban-keuwadjéban njan dan ateuëh sibarang tuduhan djeunajah u ateuëh ureuëng njan.


Peukara 11:

1. Tiëp-tiëp ureuëng njang djitudôh, djitjhok meusalah, na hak geuh untuk meuteumeung status ”hana meusalah” sampoë teubôkeuti keusalahan njang ditjhok njan meunurôt undang-undang dalam sidang peungadélan teuhah dan ureuëng njang teutudôh njan ka geubri djaminan njang peureulèë keu peumbèla gobnjan.

2. Hana meusidroë ureuëng djeuët tapeusalah meulangga hukôm meusabab deungon buët geuh atawa sabab lalè geuh njang hana meulangga hukôm atawa undang-undang nasional atawa internasional., bak watèë buët njan teudjadi. Handjeuët tjit sidoë ureuëng geuhukôm deungon hukôman njang leubèh geuhon nibak njang patôt bak watèë buët salah njan teudjadi.


Peukara 12:

Hana meusidroë ureuëng pih djeuët ta peukaru urôsan pribadi gobnjan, keuluarga gobnjan, rumoh tangga gobnjan, atawa lam hubungan surat menjurat gobnjan, meunantjit handjeuët tapeurusak marwah dan keumuliaan gobnjan. Tiëp-tiëp ureuëng na hak untuk meurumpok perlindungan ateuëh buët-buët peukaru atawa peurusak diateuëh.


Peukara 13:

1 Tiëp-tiëp ureuëng na hak meurdéhka bak geumeugrak, dan meurdéhka bak geuduëk pat njang meuheut lam bataih-bataih lam saboh nanggroë.

2. Tiëp ureuëng na hak geubungka, geutinggai nanggroë sibeurangkapat, beuthatpih nanggroë droëgeuh keudroë, dan na hak untuk geu-woë, geugisa bak sot u nanggroë droëgeuh keudroë.


Peukara 14:

1. Tiëp-tiëp ureuëng na hak djak mita suaka dinanggroë laén dan na hak untuk geunikmati suaka njang ka geuteumeung dinanggroë njan bak geupeulindông droëgeuh nibak séksaan.

2. Hak njoë hana saban keu ureuëng njang peubuët djeuheut, hana meusabab deungon politék, atawa buët-buët njang meulawan lagèë njang geumeukeusud lé Persjarikatan Bangsa-Bangsa.


Peukara 15:

1. Tiëp-tiëp ureuëng na hak untuk geu-mat saboh hak warganeugara.

2. Handjeuët meusidroëpih deungon paksa djak peulheuëh warganeugara gob dan handjeuët geutulak hak sidro-droë ureuëng geudjak gantoë warga neugara.


Peukara 16:

1. Agam dan inong njang katrôh watèë, na hak untuk meunikah dan berkeluarga, deungon hana geupandang keu bangsa, warganeugara atawa agama. Hak njoë saban watèë meukawén dan meutjré.

2. Meunikah hanja djeuët peugot deungon hana meupaksa dan ateuëh persetudjuan ban dua blah pihak.

3. Keluarga nakeuh saboh unit alami sibagoë saboh kelompok, dasar nibak masjarakat dan neugara.


Peukara 17:

1. Tiëp-tiëp ureuëng na hak keu harta untuk hak milék keudroëgeuh atawa meukônsi deungon ureuëng laén.

2. Handjeuët meusidroëpih djeuët ditjok hareuta geuh deungon kri-njang galak gob.


Peukara 18:

Tiëp ureuëng na hak meurdéhka bak geuseumiké, bibeuëh bak geutjurah peurasaan-haté, meurdéhka bak geupeubuët agama; hak njoë djitamong baih tuka agama atawa kepertjajaan, keumeurdèhkaan, peuëkeuh seutjara sidroë-droë atawa ramè-ramè ngon gob laén bôh seutjara umum atawa sidroë-droë; kejakinan keu agama geuh rhot pendidikan, amalan, pemudjaan dan ’ ibadat.


Peukara 19:

Tiëp ureuëng na hak meurdèhka bak geupeuteubiët peundapat dan geubri pikéran; rôh didalam hak njoë bibeuëh bak ta mat saboh-saboh keuputôsan, bèk na soë ganggu dan peukaru dan hana soë djak tuntut; meurdéhka bak teurimong dan sipreuëk maklumat dan asoë pikéran rhot media beurangkapeuë deungon hana bataih.


Peukara 20:

1. Tiëp ureuëng na hak meurdéhka bak geumeuhimpôn deungon aman dan meurdéhka keu gobnjan bak geupeutimoh saboh-saboh persatuan.

2. Hana meusidroëpih djeuët ta paksa untuk djeuët keu angèëta saboh-saboh kesatuan atawa sjarikat.


Peukara 21:

1. Tiëp ureuëng na hak untuk tjok tanggông-djaweuëb lam peumeurintahan droë, bôh seutjara langsông keudroëgeuh atawa meulalui wakilah njang geupiléh deungon meurdéhka.

2. Keumauan rakjat sipatôtdjih djeuët keu basis pokok nibak undang-undang dalam nanggroë. Kemauan njoë musti geu-peutunjok/geupeunjata seutjara meu-atô dan bertahap-tahap dan deungon piléhan-piléhan umum njang adé setjara umum dan saban hak dan sama rata; dan musti geupeugot deungon peumilihan su meurahsia ataupih deungon tjara laén njang saban deungon peumilihan bibeuëh meurahsia.

3. Tiëp ureuëng na hak untuk meuteumeung keuseumpatan geu-angkèë dalam djabatan pemerintah nanggroë droëgeuh.


Peukara 22:

Tiëp ureuëng, sibagoë angèëta masjarakat, na hak djaminan keselamatan sosiai dan na hak bak peudjak buët deungon beunantu ôseuha-ôseuha nasional dan keuridja sama internasional njang seusuai deungon organisasi seureuta sumber-sumber keukajaan tiëp-tiëp nanggroë.
Meunantjit deungon hak-hak ekonomi, sosiai, budaja untuk peutheun marwah dan perkembangan pribadi sidroë-sidroë ureuëng.


Peukara 23:

1. Tiëp ureuëng na hak untuk keuridja, peudjak buët, meurdéhka bak geupiléh buët njang geugalak, na hak ateuëh undang-undang perburuhan njang adé dan djroh keu gobnjan; dan na hak peulindông nibak pengangguran(hana buët).

2. Tiëp ureuëng, deungon hana diskriminasi, na hak meuteumeung upah njang saban nibak keuridja njang saban.

3. Tiëp ureuëng njang keuridja na hak untuk meurumpok upah njang adé dan mufaidah keu droëgeuh dan keu keuluarga geuh dalam saboh tahap hudép njang seusuai deungon martabat manusia, njang meungnjo peureulèë geutamah nibak perlindôngan sosiai njang laén.

4. Tiëp ureuëng na hak peudong dan meugabông lam sjarikat-sjarikat maniaga untuk lindông keupeunténgan droë.


Peukara 24:

Tiëp ureuëng na ha untuk pijôh hèk dan djak tjok tjuti masa lapang, djitamong u dalam njan masa keuridja njang meuteuntèë meunurôt kemampuan, dan” tjuti berkala”njang geubajeuë.


Peukara 25:

1. Tiëp ureuëng na hak ateuëh standard hudép njang seusuai keu keusihatan dan sidjahtra keu droëgeuh dan keu keuluarga geuh, sép keu makanan, pakaian, rumoh dan perawatan keusihatan dan hai-hai sosiai njang geupeureulèë. Na lom hak keu djaminan watèë hana buët, watèë sakét, tjatjad, inong balèë, masa tuha atawa laén-laén hai kureuëng beulandja diluwa kontrol sidroë-droë ureuëng.

2. Kawôm mak dan aneuk miët na hak meurumpok bantuan khusus.Bandum aneuk miët hana keutjuali bôh njang lahé didalam atawa diluwa nikah, peureulèë meurumpok perlindôngan sosiai njang saban.


Peukara 26:

1. Tiëp ureuëng na hak untuk meurumpok peundidékan. Peundidékan peureulè beu-pré(hana pajah bajeuë), paléng ubeut ’èt sikula mijub, ’èt tingkat dasar. Peundidékan mijub beudjeuët peuwadjéb. Peundidikan tehnik dan professional beuteuhah keu umum dan peundidikan manjang beu sama rata dan adé keu bandum ureuëng deungon dasar kepandaian dan pengalaman.

2. Peundidikan peureulèë geu-arahkan keu perkembangan penoh nibak sifeuët-sifeuët manusia dan peukong hôreumat(respect) keu hak-hak azasi manusia dan dasar-dasar keumeurdéhkaan. Dari sinan timoh saling peungeurtian, toleransi, dan rasa seutia keu ngon diantara bangsa-bangsa dalam dônja, hana ketjuali biëk atawa kelompok agama, demi keupeunténgan ôseuha Sjarikat bangsa-bangsa untuk djaga kestabilan perdamaian dônja.

3. Ureuëng tuha na hak utama geupiléh peundidikan njang akan geudjôk keu aneuk droëgeuh.


Peukara 27:

1. Tiëp ureuëng na hak untôk geu-ikôt seureuta lam hudép budaja masjarakat, geunikmati budaja seni, dan geubagi peungalaman dalam perkembangan ’èleumèë pengetahuan dan manfa’at-manfa’at nibak njan.

2. Tiëp ureuëng na hak untôk meuteumeung perlindôngan nibak keupeunténgan-keupeunténgan moral dan material njang geuteumeung nibak buët-buët ilmiah, sastra atawa seni-budaja gobnjan sibagoë peuntjipta, peunuléh atawa peungarang.


Peukara 28:

Tiëp ureuëng na hak ateuëh saboh susônan sosiai dan antara bangsa njang didalam njan hak-hak asazi manusia dan keumeurdéhkaan njang termaktub dalam Peunjata njoë djeuët geu peudjak dalam kenjataan njang seupenohdjih.


Peukara 29:

1. Tiëp ureuëng na kewadjiban ateuëh masjarakat meungnjo ureuëng njan bibeuëh bak geupeudjalan keupeunténgan-keupeunténgan dan perkembangan keupribadian gobnjan setjara menjeluruh.

2. Bak geupeudjak hak-hak dan keumeurdèhkaangeuh, tiëp-tiëp ureuëng handjeuët geuliwat bataih-bataih hukôm njang ka geupeuteuntèë lé undang-undang deungon tudjuan untuk djamin keupatuhan dan penghormatann njang sipatôtdjih ateuëh hak dan keumeurdéhkaan ureuëng laén, demi perbaikan akhlak, keutentraman dan keubadjikan umum, dalam saboh masjarakat dônja jang demokratik.

3. Hak-hak dan keumeurdèhkaan njoë handjeuët sagai-sagai ta amalkan sitjara meuteuntang deungon tudjuan-tudjuan dan prinsip-prinsip Sjarikat Bangsa-Bangsa.


Peukara 30:

Hana sapeuë pih lam Peunjata njoë djeuët tatafsir lagèë njang ka meusurat, teudjôk keubandum nanggroë, kumpulan atawa sidroë-droë ureuëng sibarang hak untuk geulibat droëgeuh dalam peuë mantong kegiatan ataupih buët deungon tudjuan djak peugadoh peuë mantong hak-hak dan keumeurdèhkaan njang meutuléh dalam Peunjata njoë.

Friday 22 August 2008

This is the completed version of the Semarang Javanese UDHR:

PRANYATAAN UMUM NGENANI HAK-HAK ASASI (UMAT) MANUNGSA

Kabeh wong lair duwe hak-hak sing padho lan ora beda lan duwe kabebasan-kabebasan ing njeroning waweton, Dadi Sijine Bangsa-Bangsa duwe rancangan kanggo junjung luhur, makmurke lan ngeyomi hak-hak asasi umat manungsa kabeh saben wong. Rancangan iki kasebut ing jero saks Dadi Sijine Bangsa-Bangsa sing tukul madep mantep kabeh bangsa sat donya, melu hak-hak asasi umat manungsa ingjeroning pauleran karo tumrap étasamur lan ajining manungsa. Ing Pranyataan Umum Ngenani Hak-Hak Asasi (Umat) Manungsa wong duwe adil. Hak-hak iki, ketok duwekmu kuwimau, yokhamu, kudu ngerti hak kasebut ben isoh ngelestareake kanggo awake dewe lan kanggo sakdrajat umat manungsa liyane.

Éhabhila

Manimbang yaiku ngakoni nduwure étasamur alamiah lan hak-hak sing padho lan mutlak saka kabeh anggota kulawarga manungsa mujudake landasan kamerdekaan, keadilan lan bedramaning donya,

Manimbang yaiku ngalekake lan ngangep ngisor hak-hak asasi umat manungsa wis ngakibat ke tumindak-tumindak elek sing marai rasa kesel ati ne umant manungsa, lan kebertuk ke donya panggonan manungsa ngrasakake nikmat bebas ngomong lan beragama lan bebas saka rasawedi lan kurange wis dinyatakake dadi cita-cita ing nduwur saka rakyat biasa,

Manimbang yaiku hak-hak asasi manungsa perlu dilindung, karo tataran hukum ben wong ora kepeksa milik mbrontak minangka, dadi pilihan akhir kanggo nentang kelaliman lan daksiksa,

Manimbang yaiku mbangun pamitran saduluran antarane nagara-nagara petlu digalak ake,

Manimbang yaiku bangsa-bangsa saka Dadi Sijine Bangsa-Bangsa wis nyatak ake ingjeroning piagam Dadi Sijine Bangsa-Bangsa wis padho prakteake nganti dasar anggone ngerti karo hak-hak sing temen karo umat manungsa, karo étasamur lan reganing awak ke yo karo hak-hak larang wedok sing sakdrajat lanpodho, yo karo wis duwe putusan isoh ngayung majune sosial lan reganing urip supaya luwihapik, ngarti merdeka kang ombo lan jembar tebane,

Manimbang yaiku nagara-nagara anggota wis ikrar janji kanggo ngraih majune ingjeroning ngajeni lan ngurmati ajining umum marang hak-hak asasi manungsa lan kebebasan-kebebasan asasi, sambang makarya karo Dadi Sijine Bangsa-Bangsa,

Manimbang yaiku ngerteni hak-hak lan kebebasan-kebebasan kasebut perlu banget kanggo ngkeksanaake bener-bener janji iki,

Majelis Umum

Ngumumake

Pranyataan Umum Ngenani Hak-Hak Asasi (Umat) Manungsa,

salah sijine paugeran umum ngasilake kerukonan kabeh bangsa lan kebeh nagara, ing tengahing masyarakat, nganti ngerti kumangsa lan ora lali pranyataan iki, ngerti sudi nganakake pangulowentah ben duwe rasa ngajeni lan ngormati hak-hak urip bebas ben saya mekrok ngerem baka, lan nganti usaha temenan sing duwe sipat jeronegara lan robangsa isoh nangung ujuding bener-bener ngaku lan ngengoni entuk kehormatan nganti sabenumum lan krésadka, iyasa bangsa-bangsa ing nagara-nagara anggota, kelebu bangsa-bangsa ing bentuk kang angisor pengawasane undang-undang.


Anucana 1
(siji)

Kabeh wong dilahir ake merdeka lan duwe étasamur lan hak-hak sing padho, kabeh diwenehi akal lanati nurani lan mesti tengang rasa antara siji lan sijine ing semangat persadauraan.


Anucana 2 (loro)

Kabeh wong duwe hak padho lan bebas sing katulis ning pranyataan iki arapilihsih, kabeh rata lan adil ing kabeh wong kayata ras, rupa kulet, walulang, basa, agama politik utawa pamikiran singbeda, asale bangsa utawa bebrayang duwek kedewe, kalair ake utawa liyane.

Sakliyane kowi, ora kena bedhaake saka pangkat politik humum utawa pangkat robangsa saka nagara utawa daerah saka ngendi wsalewong apik saka nagara merdeka, sing kabentuk daerah-daerah wakilan, jajahai utawa ngisore prèking liyane.


Anucana 3 (telu)

Kabeh wong duwe hak urip, bebas lan selamet.


Anucana 4 (papat)

Ora kena wong didakekake bahu, babu lan dangangan babu ning werna apawae kudu di larung.


Anucana 5 (lima)

Ora kena wong siji lan sijine disekso utawa di aniaya. Nampa ukuman ora lumrah manungsa utawa di remehake.


Anucana 6 (enem)

Kabeh wong duwe hak lan diakoni ning ngarepe ukum kaya wong liya ning ngendi wae.


Anucana 7 (pitu)

Kabeh wong padho ingngaarpeukum landuwe hak di lindungi ukum kang padho orakera dibedhakake, kabeh duwe hak kang padho ning ngarepe diskriminasing singbedhak ake pranyataan iki lan kabeh isoh sing ngarah ning diskriminasing baya iku.


Anucana 8 (wolu)

Kabeh wong padho ingngarpeuku rikup pridem saka sesam leungan kemantepan pengadilan jeronegara padho tumindak sing katalir saka hak-hak baku sang ono undang-undang kapasrahake dadihake.


Anucana 9 (sangga)

Orakena wong ditangkap, ditahan utawa diguwak sak karepe dewe.


Anucana 10 (sepuluh)

Kabeh wong, ing hak padho sing kebak, duwehak balwah kang adil lan mesti padho kang bebas lan ora bot sih, ing jero penetapan hak lan mabhiratan.


Anucana 11 (sewelas)

1. Kabeh wong sing di kiro duwe nglanggar undang-undang dilanggep durung oleh luput sak wise undang-undang mbuktekake ing pangadilan sing kabuka. Ing masalah iki kabeh wong oleh jaminan ben isoh mbelani hake.

2. Ora ona wong siji wae keno diarani salah nglangar undang-undang utawa lali, sing ora wujua tindak salah saka undang-undang nas utawa inter, ing wayah kuwimau.


Anucana 12 (rolas)

Ora kena wong kena diganggu hak lan urusan pribadine, kolawargane, omahtanggane utawa surat, suratane, lan ora dikenekake nglanggar abasane ngurmati lan rijaga jenenge. Kabeh wong duwe hak pangayoman hukum saka ganguan kasebut.


Anucana 13 (telulas)

1. Kabeh wong duwe hak bebas nglasarakake lan anteng ing jerone bates nagara.

2. Kabeh wong duwe hak tunga saka nagara, termasuk nagarane duwe lan duweni hak bali ning nagarane dewe.


Anucana 14 (pakbelas)

1. Kabeh wong duwe hak golek dan ngrasakake suaka ing nagara liya, kanggo nglindungi awak kedewe saka apastem.

2. Iki ora keno kanggo tumindak sandanka amarga kejahatan sing ora ana hubungan karo politik utawa amarga tumindak kang seje saka tujuan lan dasar Dadi Sijine Bangsa-Bangsa.


Anucana 15 (limalas)

1. Kabeh wong duwe hak dadi warga nagara.

2. Ora ana salah sijine wong kena dicabut dedi warga nagara utawa ditolak hake. Kanggo nganti warga nagara.


Anucana 16 (enembelas)

1. Lanang lan wadon sing wis gedhe, oradibatas, karo kebangsaane, warga nagarane utawa agama duwe hak nikah lan mbangun omah tangga. Lan duwe hak kang padho ingjeroning masa omah-omah lan ing masa pegatan.

2. Omah-omah isoh kalaksaane ing dasare pilihan bebas lan persetujuaane loro karone.

3. Keluarga yaiku kesatuan alamiah lan fundamental tal saka masyarakat lan duwe hak lindung an saka masyarakat lan nagara.


Anucana 17 (pitulas)

1. Kabeh wong duwe hak karo bandha donya. Kanggo awake dewe utawa bebarengan karo wong liya.

2. Ora ana siji wae oleh dirampas bondhone.


Anucana 18 (wolulas)

Kabeh wong duwe hak bebas mikir, ati nuraninelan agamane, ingjeroning iki bebas ganti agama lan bebas kanggo nyatak ake agamane kanthi ngajarake agamane, mpraktekake, nglaksanaake ibadahe lan naati, kanggo dewean utawa bebarengan wong liyane ing umum utawa dewean.


Anucana 19 (sanggalas)

Kabeh wong duwe hak bebas duwene apa bae lan ngetok ake pikiran ingjeroning hak iki duwe panemu tanpa kena didanggu, lan kanggo goleki, nampalan menehake informasing lan pikiran lumantar jidra apa bae lan ora ndelok ake bates-bates papan panggonan.


Anucana 20 (rongpuluh)

1. Kabeh wong duwe hak bebas kumpul lan paguyuban tanpa ana pameksaan.

2. Ora ana wong siji wae oleh dipeksa mlebu ing salah sijini pakumpulan.


Anucana 21 (selikur)

1. Kabeh wong duwe hak cawe-cawe ing sakjeroning pamarintah an nagarane, lewat langsung utawa lumatar wakil-wakil sing dipilih kanthi bebas.

2. Kabeh wong duwe hak kang padho kanthi kaladongan kanggo ngangkat ingjeroning jabatan nagarane dewe.

3. Iriakutu rakyat kudu dadi dasar kasatra permerintah, iriaku iki kudu di kandhaake ingjeroning pemilihan lan ora bedak-bedakake lan kanthi dijupukake suara sing apritana utawa.


Anucana 22 (rolikur)

Kabeh wong, dadi anggota masyarat, duwe hak ing duwure jaminan sosial lan hak nglat saraake. Kanthi grupat usaha-usaha jeronegara lan gegayuhan antra nagara lan sapadhan karo ekanbudi sarta.


Anucana 23 (telulikur)

1. Kabeh wong duwe hak parkaryaan, lan duwe hak bebas milih pagaweyan, lan hak ing duwure syarat-syarat perburuhan kanthi adil sartoapik, lan hak ing duwure gopan saka orabahbrit.

2. Kabeh wong ora kena didiskriminasing, ing duwure hak lan gaji kang padho kanggo pagaweyaan kang padho.

3. Kabeh wong kang nglangsanaake parkaryaan duwe hak oleh asil kang adil lan bati kang nanggong isone dadi uripankang lumprah kanggo awakedewe lan kanggo kulawargane lan menawa ana tambahan ing lindungan kepeluan sosial liyane.

4. Kabeh wong duwe hak ngawa lan ngeloboni pangayoman parkaryaan kanggo ngelendungi kamyuh.


Anucana 24 (patlikur)

Kabeh wong duwe hak ngaso lan libur. Kabeh kalebu batesan-batesan webtu pagaweyan sing layak lan libur festajoprièn kanthi nompogaji.


Anucana 25 (selawe)

1. Kabeh wong duwe hak atasaing urip kang murwat kanggo awake dewe lan kulawargane, kelebu sandang panggan omah lan pangopening kerasan serta kerperiuan sosial sing di butuhake lan bak saka jaminan nalika mgangur, lara, cacat, dadi rondho, nandang euwo utawa ngalami kurang sandang pangan amarga kaharan ing njobo kekuasaane.


Anucana 26 (enemlikur)

1. Kabeh wong duwe hak panggulowentah, pangguluwentah kudu gratis, sakora-orane kanggo baedhè pasar lan rendah. Baedhè rendah kudu diwajib ke baedhè lohrupsangkrah lan jorosan.

2. Ondrawis dianake amrih kanggo kabeh wong iso mekar kanthi jembar, iso bedhaya rasa ngojine lan ngurmati hak-hak asasi umat manungsa lan kebebasan. Ondrawis kudu libhèn pamerdi dikancani karo sakjajare, apadene rabijana lan agama. Njalari majuning Dadi Sijine Bangsa-Bangsa nyipta kanggo Dadi Sijine Bangsa-Bangsa.

3. Kabeh wong tua, duwe hak milih pangulo wentah sing diwenehake kanggo anak-anaké.


Anucana 27 (pitulikur)

1. Kabeh wong duwe hak melu kanthi bebas ingjeroning urip kuns babrayan, kanggo ngrasaake nikmat kuns lan kanggo ingjeroning majune widhèncap pratagang lan gunane.

2. Kabeh wong duwe hak oleh pangayoman sakduwure, ciproh, lan baila saka asil wikroh kuns sing kacipta.


Anucana 28 (wolulikur)

Kabeh wong duwe hak macapanian lan babrayan. Sakpadho hak-hak lan bebas sing amot ing pranyataan iki iso kacipta.


Anucana 29 (sanggalikur)

1. Kabeh wong duwe kawajiban karo babrayan papan pangonan siji-sijine neng ngendi wong oleh ngembangke awake kanthi kebak lan bebas.

2. Ingjeroning nglakokake hak-hak lan bebase, kabeh wong kudu patuh karo batesan sing ana ingjeroning tatanan undang-undang lan ora ana pamrih.

3. Hak-hak lan bebase iki kanthi dalan piyewae ora kena dilakokake nentang karo tujuan saka Dadi Sijine Bangsa-Bangsa.


Anucana 30 (telungpuluh)

Ora ana siji wae ing Pernyataan iki kena di arani ngawe nagara, kelompok utawa uwong hak iki ora kena ingjeroning tatanan apawae dilakokaki kanthi tujuan ngrosak hak-hak lan bebase ing ngendi wae sing ana ing jeroiki.
Puisi dari Indonesia
A project on LibriVox


1 – Megatruh (Old Javanese)
by Ki Yasadipura

Sigra milir kang gèthèk sinangga bajul
Kawan dasa kang njagèni
Ing ngarsa miwah ing pungkur
Tanapi ing kanan kéring
Kang gèthèk lampahnya alon


2 – Durma (Old Javanese)
from Sejarah Jawa Kuna

Kae manungsa golek upa angkara
Sesingidan mawuni
Nggawa bandha donya
Mbuwang rasa agama
Nyingkiri sesanti ati
Tan wedi dosa
Tan eling bakal mati


3 – Wirangrong (Old Javanese)
from Sejarah Jawa Kuna

Tan pantes akèh ngawruhi
Mulané lamun miraos
Dipun ngarah-arah ywa kabanjur
Yèn uwis kawijil
Tan kena tinututan
Mulané dipun prayitna


4 – Hari-hari itu Telahtiada (Indonesian)
by Khairudhin

Darah terpalit dimuka
Beberapa pemergian serupa
Rindu menunda dijiwa
Engkaulah kepedihan
Bertemu dan berpisah
Janji terdampar dimuara
Hari-hari itu telah tiada
Ada sepi ada rindu
Ingin kuberkata
Berdosakah aku mengingatmu
Sepanjang jalan sepanjang zaman


5 - Catatan pilu (Indonesian)
by Khairudhin

Pernahkah engkau mendengar cerita perawan kecewa
Akulah antaranya yang gagal merebut hatimu
Aku kecewa kau tiada mengerti gejelak hatiku
Akulah perawan itu
Kan ku bawa engkau sepanjang zaman
Kan ku sebut namamu setiap sepi mendatang
Akulah perawan kerdil mencari kasih dirantau orang


6 – Bunda (Indonesian)
by Nurul Anla

Bunda...
Pelipur hati yang lara
Penyeruk batin tersiksa
Bunda...
Ketabahan mu membuat ku haru
Keikhlasan mu membuat ku bangga akan dirimu
Kasih sayang mu mendaru dalam kalbu
Dari mu kubelajar segala
Hidup, perjuangan, cita-cita, harapan, cinta
Bunda...
Tanpamu apalah aku
Padamu ku mengadu
Bunda tak ada kata yang terucap untukmu
Hanya terima kasih teruntuk Bunda tercinta.


7 – Kisah (Indonesian)
by Aini Anwar

Ingin ku tulis sebuah kisah
Agar kelak terbaca nasib ananda
Sejak lahir hanya punya duka
Tapi, apa dibalik duka
Tuhanlah penentunya
Hidup bagai teka teki
Entah hari ini, entah esok
Kebahagian kan datang
Sampai ajal menjemput
Ananda harus mengisi teka-teki
Kadang menyilang, naik, turun
Itulah hidup anakku,
Kata bunda penuh harapan padaku.


8 – Hampa (Indonesian)
by Radhitya Pamungkas

Sempat ku mengadu padamu
Tapi mengapa kau tetap bisu
Tiada kata, seperti karang yang membatu...
Ku ingin dengar jawabmu
Mengapa kini batin tersiksa
Dan hati terasa hampa
Seakan ku tak ada rasa
Bosan sudah kulewatinya
Ku hentikan langkah
Berbalikku nantikan mu
Dimana dirimu kini berada
Dan biarkanlah ku tetap setia
Menantimu sampai akhirnya


9 – Pārthāyana (Old Balinese)
from Buku Majapahit

Lunghā ta laku nira huwus makin katĕmu tang sakamatan alangö
Wwantĕn lura-lurah alĕbā n inambah ira tūt halas-alas arĕnĕb
Aśrī pagaga-gagan aneka-tanduran ikāta pinuyu-puyran
Heman ya wipula hinatīta mogha mangalusya sumarik atalu


11 – Apik (Sundanese)
by Brata di Wijaya

Lain woengkel salirana,
Nampi parmaning jang widi,
Diraksa koe toewan Holla,
Poetrana pameget istri
Ti kawit moerangkalih
Didjoeroeng disoewoek ilmoe

Diadjar kaboedajan,
Sadaja poetra ngadjadi,
Djadi pinter taja hidji
katjingtjalang

Asal djoemlah loedjoeh welas,
Poetra pameget djeung istri,
Sadaja meunang angkatan,
Diangkat Boepato Patih


12 – Siddalet basa kami (Sundanese)
by Moehamad Moesa

Reja make doewa basa,
Nja eta salah-sahidji,
Malajoe atawa Djawa,
Nja bener hade teh-têing,
Kaäsoep djalma radjin,
Ngarti Djawa djêng Malajoe
Tatapi oelah tinggal,
Basa asal nini-aki,
Mangka natrat basa toetoeroenan.


13 – Piri-piri Rama kalawan Rawana (Old Sundanese)
from Sejarah Sunda Kuna

Ongkana sangtabéan.
Pukulun sembah rahayu.
Aing dék nyaksi ka peuting,
Candra wulan aditia
Deungeun sanghia(ng) akasa,
Kalawan hiang pretiwi


14 - Gambuhku (Javanese)
by Wara Wedhiyaningsih

Tak gawa Gambuhku menyang kasur pendak wengi
Nak ora, wengiku kelabu lan nak ora aku menyang turu karo nangis
Gambuhku oh.... gambuhku
Nopo suaramu kaya zoo
Aku bakal kangen kowe «Sekar gambuh»
Sak lawase bakal tak lakoni

Ngopo kowe seneng ndelik ning rambutku?
Tresnaku «Sekar gambuh»
Kuwi aku seneng, oh… apa kowe ngerti?
Tak kenang kowe saklawase, kuwi

Deloken iki tak ucapke sak teruse bakal tak enteni


15 - Suluk Wujil (Javanese)
by Sunan Bonang

Dipun weruh ing urip sejati
Lir kurungan raraga sadaya
Becik den wruhi manuke
Rusak yen sira tan wruh
Hira Wujil salakuneki
Iku mangsa dadia
Yen sira yun weruh
Becikana kang sarira
Awismaa ing enggon punang asepi
Sampun kacakrabawa

Aja doh dera ngulati kawi
Kawi iku nyata ingsarira
Punang rat wus aneng kene
Kang minangka pandulu
Tresna jati sariraneki
Siyang dalu den awas
Pandulu nireku
Punapa sekeh pracihna
Kang nyateng sarira sakabehe iki
Saking sipat pakarya

Mapan rusak sajatinireki
Dadine lawan kaarsanira
Kang tan rusak den wruh mangke
Sampurnaning pandulu
Kang tan rusak anane iki
Minangka tuduh ing Hyang
Sing wruh ing Hyang iku
Mangka sembah pujinira
Mapan awis kang wruha ujar puniki
Dahat sepi nugraha

Thursday 21 August 2008

This a draft of the Universal Declaration of Human Rights translated into the Semarang dialect of Javanese. Please feel free to drop your comments if you have spotted any mistakes. Suggestions are also most welcome:

PRANYATAAN UMUM NGENANI HAK-HAK ASASI (UMAT) MANUNGSA

Kabeh wong lair duwe hak-hak sing padho lan ora beda lan duwe kabebasan-kabebasan ing njeroning waweton, PBB duwe rancangan kanggo junjung luhur, makmurke lan ngeyomi hak-hak asasi umat manungsa kabeh saben wong. Rancangan iki kasebut ing jero saks PBB sing tukul madep mantep kabeh bangsa sat donya, melu hak-hak asasi umat manungsa ing jero pauleran karo tumrap étasamur lan ajining manungsa. Ing Pranyataan Umum Ngenani Hak-Hak Asasi (Umat) Manungsa wong duwe adil. Hak-hak iki, ketok duwekmu kuwimau, yokhamu, kudu ngerti hak kasebut ben isoh ngelestareake kanggo awake dewe lan kanggo sakdrajat umat manungsa liyane.

Éhabhila

Manimbang yaiku ngakoni nduwure étasamur alamiah lan hak-hak sing padho lan mutlak saka kabeh anggota kulawarga manungsa mujudake landasan kamerdekaan, keadilan lan bedramaning donya,

Manimbang yaiku ngalekake lan ngangep ngisor hak-hak asasi umat manungsa wis ngakibat ke tumindak-tumindak elek sing marai rasa kesel ati ne umant manungsa, lan kebertuk ke donya panggonan manungsa ngrasakake nikmat bebas ngomong lan beragama lan bebas saka rasawedi lan kurange wis dinyatakake dadi cita-cita ing nduwur saka rakyat biasa,

Manimbang yaiku hak-hak asasi manungsa perlu dilindung, karo tataran hukum ben wong ora kepeksa milik mbrontak minangka, dadi pilihan akhir kanggo nentang kelaliman lan daksiksa,

Manimbang yaiku mbangun pamitran saduluran antarane nagara-nagara petlu digalak ake,

Manimbang yaiku bangsa-bangsa saka PBB wis nyatak ake ing jeroning piagam PBB wis padho prakteake nganti dasar anggone ngerti karo hak-hak sing temen karo umat manungsa, karo étasamur lan reganing awak ke yo karo hak-hak larang wedok sing sakdrajat lanpodho, yo karo wis duwe putusan isoh ngayung majune sosial lan reganing urip supaya luwihapik, ngarti merdeka kang ombo lan jembar tebane,

Manimbang yaiku nagara-nagara anggota wis ikrar janji kanggo ngraih majune ing jeroning ngajeni lan ngurmati ajining umum marang hak-hak asasi manungsa lan kebebasan-kebebasan asasi, sambang makarya karo PBB,

Manimbang yaiku ngerteni hak-hak lan kebebasan-kebebasan kasebut perlu banget kanggo ngkeksanaake bener-bener janji iki,

Majelis Umum

Ngumumake

Pranyataan Umum Ngenani Hak-Hak Asasi (Umat) Manungsa,

salah sijine paugeran umum ngasilake kerukonan kabeh bangsa lan kebeh nagara, ing tengahing masyarakat, nganti ngerti kumangsa lan ora lali pranyataan iki, ngerti sudi nganakake pangulowentah ben duwe rasa ngajeni lan ngormati hak-hak urip bebas ben saya mekrok ngerem baka, lan nganti usaha temenan sing duwe sipat nasional lan internasional isoh nangung ujuding bener-bener ngaku lan ngengoni entuk kehormatan nganti sabenumum lan efektif, iyasa bangsa-bangsa ing nagara-nagara anggota, kelebu bangsa-bangsa ing bentuk kang angisor pengawasane undang-undang.


Anucana 1

Kabeh wong dilahir ake merdeka lan duwe étasamur lan hak-hak sing padho, kabeh diwenehi akal lanati nurani lan mesti tengang rasa antara siji lan sijine ing semangat persadauraan.


Anucana 2

Kabeh wong duwe hak padho lan bebas sing katulis ning pranyataan iki arapilihsih, kabeh rata lan adil ing kabeh wong kayata ras, rupa kulet, walulang, basa, agama politik utawa pamikiran singbeda, asale bangsa utawa bebrayang duwek kedewe, kalair ake utawa liyane.

Sakliyane kowi, ora kena bedhaake saka pangkat politik humum utawa pangkat internasional saka nagara utawa daerah saka ngendi wsalewong apik saka nagara merdeka, sing kabentuk daerah-daerah wakilan, jajahai utawa ngisore prèking liyane.


Anucana 3

Kabeh wong duwe hak urip, bebas lan selamet.


Anucana 4

Ora kena wong didakekake bahu, babu lan dangangan babu ning werna apawae kudu di larung.


Anucana 5

Ora kena wong siji lan sijine disekso utawa di aniaya. Nampa ukuman ora lumrah manungsa utawa di remehake.


Anucana 6

Kabeh wong duwe hak lan diakoni ning ngarepe ukum kaya wong liya ning ngendi wae.


Anucana 7

Kabeh wong padho ingngaarpeukum landuwe hak di lindungi ukum kang padho orakera dibedhakake, kabeh duwe hak kang padho ning ngarepe diskriminasing singbedhak ake pranyataan iki lan kabeh isoh sing ngarah ning diskriminasing baya iku.


Anucana 8

Kabeh wong padho ingngarpeuku rikup pridem saka sesam leungan kemantepan pengadilan nasional padho tumindak sing katalir saka hak-hak baku sang ono undang-undang kapasrahake dadihake.


Anucana 9

Orakena wong ditangkap, ditahan utawa diguwak sak karepe dewe.


Anucana 10

Kabeh wong, ing hak padho sing kebak, duwehak balwah kang adil lan mesti padho kang bebas lan ora bot sih, ing jero penetapan hak lan mabhiratan.


Anucana 11

1. Kabeh wong sing di kiro duwe nglanggar undang-undang dilanggep durung oleh luput sak wise undang-undang mbuktekake ing pangadilan sing kabuka. Ing masalah iki kabeh wong oleh jaminan ben isoh mbelani hake.

2. Ora ona wong siji wae keno diarani salah nglangar undang-undang utawa lali, sing ora wujua tindak salah saka undang-undang nas utawa inter, ing wayah kuwimau.


Anucana 12

Ora kena wong kena diganggu hak lan urusan pribadine, kolawargane, omahtanggane utawa surat, suratane, lan ora dikenekake nglanggar abasane ngurmati lan rijaga jenenge. Kabeh wong duwe hak pangayoman hukum saka ganguan kasebut.


Anucana 13

1. Kabeh wong duwe hak bebas nglasarakake lan anteng ing jerone bates nagara.

2. Kabeh wong duwe hak tunga saka nagara, termasuk nagarane duwe lan duweni hak bali ning nagarane dewe.


Anucana 14

1. Kabeh wong duwe hak golek dan ngrasakake suaka ing nagara liya, kanggo nglindungi awak kedewe saka apastem.

2. Iki ora keno kanggo tumindak sandanka amarga kejahatan sing ora ana hubungan karo politik utawa amarga tumindak kang seje saka tujuan lan dasar PBB.


Anucana 15

1. Kabeh wong duwe hak dadi warga nagara.

2. Ora ana salah sijine wong kena dicabut dedi warga nagara utawa ditolak hake. Kanggo nganti warga nagara.


Anucana 16

1. Lanang lan wadon sing wis gedhe, oradibatas, karo kebangsaane, warga nagarane utawa agama duwe hak nikah lan mbangun omah tangga. Lan duwe hak kang padho ing jeroning masa omah-omah lan ing masa pegatan.

2. Omah-omah isoh kalaksaane ing dasare pilihan bebas lan persetujuaane loro karone.

3. Keluarga yaiku kesatuan alamiah lan fundamental tal saka masyarakat lan duwe hak lindung an saka masyarakat lan nagara.


Anucana 17

1. Kabeh wong duwe hak karo bandha donya. Kanggo awake dewe utawa bebarengan karo wong liya.

2. Ora ana siji wae oleh dirampas bondhone.


Anucana 18

Kabeh wong duwe hak bebas mikir, ati nuraninelan agamane, ing jeroning iki bebas ganti agama lan bebas kanggo nyatak ake agamane kanthi ngajarake agamane, mpraktekake, nglaksanaake ibadahe lan naati, kanggo dewean utawa bebarengan wong liyane ing umum utawa dewean.


Anucana 19

Kabeh wong duwe hak bebas duwene apa bae lan ngetok ake pikiran ing jeroning hak iki duwe panemu tanpa kena didanggu, lan kanggo goleki, nampalan menehake informasing lan pikiran lumantar jidra apa bae lan ora ndelok ake bates-bates papan panggonan.


Anucana 20

1. Kabeh wong duwe hak bebas kumpul lan paguyuban tanpa ana pameksaan.

2. Ora ana wong siji wae oleh dipeksa mlebu ing salah sijini pakumpulan.


Anucana 21

1. Kabeh wong duwe hak cawe-cawe ing sakjeroning pamarintah an nagarane, lewat langsung utawa lumatar wakil-wakil sing dipilih kanthi bebas.

2. Kabeh wong duwe hak kang padho kanthi kaladongan kanggo ngangkat ing jeroning jabatan nagarane dewe.

3. Iriakutu rakyat kudu dadi dasar kasatra permerintah, iriaku iki kudu di kandhaake ing jeroning pemilihan lan ora bedak-bedakake lan kanthi dijupukake suara sing apritana utawa.


Anucana 22

Kabeh wong, dadi anggota masyarat, duwe hak ing duwure jaminan sosial lan hak nglat saraake. Kanthi grupat usaha-usaha nasional lan gegayuhan antra nagara lan sapadhan karo ekanbudi sarta.


Anucana 23

1. Kabeh wong duwe hak parkaryaan, lan duwe hak bebas milih pagaweyan, lan hak ahg?????????? duwure syarat-syarat perburuhan kanthi adil sartoapik, lan hak ing duwure gopan saka orabahbrit.

2. Kabeh wong ora kena didiskriminasing, ing duwure hak lan gaji kang padho kanggo pagaweyaan kang padho.

3. Kabeh wong kang nglangsanaake parkaryaan duwe hak oleh asil kang adil lan bati kang nanggong isone dadi uripankang lumprah kanggo awakedewe lan kanggo kulawargane lan menawa ana tambahan ing lindungan kepeluan sosial liyane.

4. Kabeh wong duwe hak ngawa lan ngeloboni pangayoman parkaryaan kanggo ngelendungi kamyuh.


Anucana 24

Kabeh wong duwe hak ngaso lan libur. Kabeh kalebu batesan-batesan webtu pagaweyan sing layak lan libur festajoprièn kanthi nompogaji.


Anucana 25

1. Kabeh wong duwe hak atasaing urip kang murwat kanggo awake dewe lan kulawargane, kelebu sandang panggan omah lan pangopening kerasan serta kerperiuan sosial sing di butuhake lan bak saka jaminan nalika mgangur, lara, cacat, dadi rondho, nandang euwo utawa ngalami kurang sandang pangan amarga kaharan ing njobo kekuasaane.


Anucana 26

1. Kabeh wong duwe hak panggulowentah, pangguluwentah kudu gratis, sakora-orane kanggo baedhè pasar lan rendah. Baedhè rendah kudu diwajib ke baedhè lohrupsangkrah lan jorosan.

2. Ondrawis dianake amrih kanggo kabeh wong iso mekar kanthi jembar, iso bedhaya rasa ngojine lan ngurmati hak-hak asasi umat manungsa lan kebebasan. Ondrawis kudu libhèn pamerdi dikancani karo sakjajare, apadene rabijana lan agama. Njalari majuning PBB nyipta kanggo PBB.

3. Kabeh wong tua, duwe hak milih pangulo wentah sing diwenehake kanggo anak-anaké.


Anucana 27

1. Kabeh wong duwe hak melu kanthi bebas ing jeroning urip kuns babrayan, kanggo ngrasaake nikmat kuns lan kanggo ing jeroning majune widhèncap pratagang lan gunane.

2. Kabeh wong duwe hak oleh pangayoman sakduwure, ciproh, lan baila saka asil wikroh kuns sing kacipta.


Anucana 28

Kabeh wong duwe hak macapanian lan babrayan. Sakpadho hak-hak lan bebas sing amot ing pranyataan iki iso kacipta.


Anucana 29

1. Kabeh wong duwe kawajiban karo babrayan papan pangonan siji-sijine neng ngendi wong oleh ngembangke awake kanthi kebak lan bebas.

2. Ing jeroning nglakokake hak-hak lan bebase, kabeh wong kudu patuh karo batesan sing ara ing sakjeroning tatanan undang-undang lan ora ana pamrih.

3. Hak-hak lan bebase iki kanthi dalan piyewae ora kena dilakokake nentang karo tujuran saka PBB.


Anucana 30

Ora ana siji wae ing Pernyataan iki kena di arani ngawe nagara, kelompok utawa uwong hak iki ora kena ing jeroning tatanan apawae dilakokaki kanthi tujuan ngrosak hak-hak lan bebase ing ngendi wae sing ana ing jeroiki.

Saturday 26 July 2008

Here's a Malay poem:

Kalung Bunga by Seloka Pak Pandir

Pandai! Pak Pandir!
Anak dipijak dagang dijunjung,
Kuang dibunuh tikus dibela,
Harta habis badan tergadai,
Mendengar gelagak dagang,
Tak sedar bertelanjang,
Mendengar guruh dilangit,
Air tempayan dicurahkan,
Mulut disuap pisang,
Buntut dicangkuk onak,
Gunting makan dihujung,
Pak Pandir juga menanggung!

Apa didengar gelagak dagang,
Gelagak rambutan jantan,
Orang berbunga dia berbunga,
Orang berbuah dia haram!
Kilat memancar hujan tak jadi,
Awak juga yang menangung!

Saturday 5 July 2008

An Old Javanese poem:

Mijil

Punika kang serat tulus mijil
sangking katananton
ing tyas ingkang terus ing kasucen
pinaesan kalwan pupuji
saha khurmat taklim
ingkang tanpa putus

Sangking pun kakang Ki Gedhe Pengging
ingkang dahat bodho
ingkang ina sewu kahinane
santri pekir langip dama miskin
papa tanpa budi
kabudayan pugut
An Old Sundanese poem:

Naiktahtah Sri Ajnyana

Sakit geui ngareungeuheun,
Cicing hanteu dek natingtim,

Usma ku raga sarira,
Bengkeng upapen rasana,
dosa anggeus kanyhoan,
ngeureuy teuing gawe hala,
hanteu burung katalayah
A Malay (Bahasa Melayu) poem from Malaysia:

Tanya Sama Pokok

Tanya sama pokok apa sebab goyang,
Nanti jawab pokok angin yang goncang

Tanya sama angin apa sebab hujan,
Nanti jawab angin tanyalah awan

Awan nanti kata aku kandung air,
Sampai tempat sejuk aku pun cair

Tengok dalam air nampak bayang-bayang,
Campak satu batu bayang pun hilang
This is a traditional children's poem in Indonesian:

Tepuk Amai-amai

Tepuk amai-amai, belalang kupu-kupu,
Tepuk ramai-ramai, malam upah susu

Susu lemak manis, santan kelapa muda,
Adik jangan menangis, emak nak kerja

Kerja selah dapur, emak tanak nasi,
Adik cepat tidur, kakak senang hati

Thursday 3 July 2008

Link to my LibriVox project:

http://librivox.org/forum/viewtopic.php?p=253317

Please volunteer!

Friday 27 June 2008

This is a poem from Java, Indonesia.


Hidup

Budi Santosa (1852 – 1910)

Perpisahan bukan berarti
Akhir dari segalanya
Ini adalah sebuah awal
Dimana ujian kehidupan diujikan
Dapatkah kita lewati?

Dengan iklas, sabar dan akan menuai buah…
Atau harus menyerah dan kalah